Cỏ nhọ nồi hay cỏ mực, vị thuốc kinh điển được dùng với tác dụng cầm máu. Ít ai biết, nó cũng là thảo dược được dùng rộng rãi với nhiều công dụng khác nhau, đặc biệt là tác dụng kháng virus, kháng khuẩn và kích thích miễn dịch.
Đặc điểm cây cỏ nhọ nồi
Cỏ nhọ nồi còn có tên khác là cỏ mực, hàn liên thảo, bạch hoa thảo, thủy hạn liên, có tên khoa học là Eclipta prostrata, thuộc họ Cúc, Asteraceae.
Theo Đông y, cỏ nhọ nồi có vị cam, toan, tính hàn, quy vào kinh can, thận. Công năng: lương huyết, chỉ huyết, bổ can thận. Được dùng trong điều trị can thận hư gây huyết nhiệt.
Cỏ nhọ nồi mọc hoang khắp nơi ở nước ta và được dùng rất phổ biến
Đặc điểm thực vật:
- Cây thân thảo, mọc đứng, đôi khi bò lan rồi vươn thẳng lên. Chiều cao trung bình 30-40cm hoặc hơn, thân cây có lông cứng màu lục hoặc đỏ tía.
- Lá mọc đối hình mác, rộng 5-15mm, dài 2-8cm, 2 mặt lá có lông, cuống lá rất ngắn.
- Quả bế 3 cạnh, hơi dẹt, đầu bẹt có 2 sừng nhỏ.
- Cụm hoa đầu mọc ở ngọn thân hoặc kẽ lá, cuống có lông dài khoảng 1 – 4 cm. Hoa màu trắng, hoa cái ở ngoài hình lưỡi, xếp thành 1 hàng, hoa lưỡng tính ở trong hình ống, mào lông tiêu giảm thành vảy nhỏ và ngắn, tràng hoa cái có lưỡi nguyên hoặc xẻ 2 tràng, tràng hoa lưỡng tính có thùy hình trái xoan, nhị 4.
Cây mọc hoang ở khắp nơi tại Việt Nam. Dùng phần trên mặt đất, thu hái trước khi ra hoa, rửa sạch, loại bỏ tạp chất, cắt đoạn 3 – 5cm, rồi sao qua hoặc sao cháy.
Thành phần hóa học và công dụng
Thành phần hóa học chính có trong cỏ nhọ nồi là các thiophen, ngoài ra còn có tanin, tinh dầu, chất đắng và một lượng nhỏ alkaloid.
- Cỏ nhọ nồi có tác dụng cầm máu, cơ chế tác dụng tương tự vitamin K. Hoạt tính cầm máu của 1g cỏ nhọ nồi khô tương đương 1.33mg vitamin K.
- Khi dùng dài ngày, cỏ nhọ nồi có tác dụng kháng histamin (chống dị ứng) và giảm viêm.
- Dịch chiết cỏ nhọ nồi có tác dụng kháng virus chủng RSV và ức chế một số chủng vi khuẩn như Streptococcus, Staphylococcus aureus, trực khuẩn bạch hầu,… và khả năng kích thích miễn dịch, đặc biệt là miễn dịch dịch thể.
Nghiên cứu khoa học và ứng dụng
Cỏ nhọ nồi được sử dụng rộng rãi trong điều trị xuất huyết, trị bệnh gan và vàng da, trị các bệnh cảm sốt, cúm, viêm nhiễm đường hô hấp ở thể nhẹ.
Các chế phẩm siro và viên nén từ cỏ nhọ nồi đã được sử dụng cho 500 bệnh nhân và theo dõi thấy có tác dụng cải thiện các triệu chứng cảm sốt, chống viêm trong các bệnh viêm đường hô hấp; tác dụng cầm máu, đề phòng nhiễm khuẩn vết mổ, giúp vết mổ nhanh khô, đóng giả mạc sớm và không tụ máu.
Theo bài báo “Immunomodulatory activity of Eclipta prostrata in
SRBC immunized mice” trên tạp chí Journal of Pharmacognosy and Phytotherapy Vol. 3(4) của nhóm tác giả Ấn Độ năm 2011, dịch chiết cồn của cây cỏ nhọ nồi có khả năng kích thích miễn dịch mạnh mẽ, đặc biệt là miễn dịch thể dịch.
Với các bằng chứng mới cả trong phòng thí nghiệm lẫn trên lâm sàng về khả năng kháng khuẩn, kháng virus, kích thích miễn dịch và cải thiện các triệu chứng viêm đường hô hấp trên. Cỏ nhọ nồi được kết hợp cùng các thành tựu khác trong một nghiên cứu tại viện Invenmed – Hoa Kỳ trong chế phẩm X3IMMUNE, có công dụng tăng cường sức đề kháng, giúp dự phòng các bệnh do vi khuẩn, virus.
Theo x3immune.vn